Odkryj, jak przekształcić trudne rozmowy w głębokie połączenie, które buduje harmonijne i satysfakcjonujące relacje, bez manipulacji i poczucia winy. Poniższy film odmieni na zawsze Twoje spojrzenie na relacje i emocje.
Jeśli jesteś osobą, która aspiruje do tego, żeby być:
– świadomym rodzicem,
– nauczycielem
– psychoedukatorem
lub po prostu osobą, która chce lepiej rozumieć emocje i inaczej podchodzić do relacji, to te nagranie z warsztatu dr Rosenberga odmieni na zawsze Twoje spojrzenie na relacje, komunikację i własne emocje.
Sprawdź swoją wiedzę i zyskaj nagrodę
Ten film przedstawiający podejście dr Rosenberga, zafascynował nas na tyle, że dwa lata po jego obejrzeniu, założyliśmy Empatify tylko po to, by by popularyzować jego prace. Jeżeli cała nasza misja miała by się ograniczyć do jednej rzeczy — chcielibyśmy, żeby ten film trafił do, jak największej liczby osób.
My jedynie możemy rzucać nasiona, jeśli trafią na żyzną glebę to wyrosną na niej piękne kwiaty, które pachną empatią, harmonią i pokojem.
Nagranie z warsztatu dr Marshalla Rosenberga
Na tej stronie znajdziesz podzielony na tematyczne fragmenty warsztat dr Marshalla Rosenberga z wprowadzenia do Porozumienia Bez Przemocy, samego twórcy metody, dzięki, której Twoje relacje staną się bardziej harmonijne i empatyczne.
Obejrzyj wybrane fragmenty klikając na czas podany obok tytułu.
Warsztat został podzielony na 4 główne części (po 45 min.), a każda z nich zawiera 4-5 krótszych filmów (5-15 min).
Zalecamy oglądać z notatnikiem w ręku!
Jeśli chcesz poćwiczyć Empatyczną Komunikację pod okiem specjalistów, to zapraszamy do naszej społeczności – żeby dołączyć wystarczy nabyć dowolny produkt w sklepie.
W razie pytań o warstwę teoretyczną napisz do nas na kontakt@empatify.pl lub zadaj pytanie na naszej otwartej grupie Empatyczna Komunikacja.
Spis części filmu:
- Wyrażanie obserwacji i uczuć
- Naturalne dawanie: wprowadzenie do porozumienia bez przemocy (2:29)
- Język szakala i żyrafy: jak moralne oceny i odpowiedzialność wpływają na nasze relacje (19:19)
- Oceny vs. obserwacje: jak rozpoznać i wyrażać niezaspokojone potrzeby (8:08)
- Zauważanie żądań: jak wracać do empatii wobec siebie i innych (11:01)
- Wyrażanie potrzeb i próśb
- Empatyczne słuchanie innych
- Empatyczne słuchanie: jak usłyszeć potrzeby zamiast krytyki (10:37)
- Słuchanie potrzeb za słowami: jak rozumieć głębsze komunikaty (10:57)
- Rozwiązywanie konfliktów przez łączenie się na poziomie serca (16:02)
- Uległość a autentyczność: budowanie relacji bez rezygnacji z siebie (9:39)
- Rozwiązywanie konfliktów poprzez zrozumienie i empatię (5:22)
- Pytania i wyrażanie wdzięczności
Naturalne dawanie: wprowadzenie do porozumienia bez przemocy
- Wprowadzenie do metody Porozumienia Bez Przemocy (Nonviolent Communication).
- Cel: ułatwienie naturalnego dawstwa i nawiązywania empatycznych połączeń.
- Zdolność do empatycznej komunikacji jest wrodzona, ale zapomniana z powodu kulturowych wzorców.
- Marshall Rosenberg przedstawia ideę naturalnego dawania i przyjmowania.
- Przykład w formie piosenki ilustrującej radość z troski o innych.
- Kluczowa wartość: komunikacja bez tworzenia długu emocjonalnego.
Język szakala i żyrafy: jak moralne oceny i odpowiedzialność wpływają na nasze relacje
Gra „Kto ma rację”:
– Wychowanie do oceniania w kategoriach dobra/zła, normalności/nienormalności.
Język szakala:
- Opiera się na moralistycznych osądach i zaprzeczaniu odpowiedzialności za własne działania.
- Przykład: używanie określeń jak „idiota” czy „psychopata” w celu zmiany zachowania innych.
Niebezpieczny język biurokratyczny:
- Używany do unikania odpowiedzialności (np. „musiałem to zrobić, takie były rozkazy”).
Język żyrafy
- Symbol empatycznej komunikacji i języka serca.
- Skupia się na świadomym wyborze i odpowiedzialności za swoje działania.
Oceny vs. obserwacje: jak rozpoznać i wyrażać niezaspokojone potrzeby
Osądy i potrzeby:
- Każdy osąd, że ktoś działa niewłaściwie, to tragiczna ekspresja niezaspokojonych potrzeb.
Obserwacja a ocena:
- Kluczowe jest odróżnianie obserwacji (faktów) od ocen (interpretacji).
- Przykład: zamiast powiedzieć „obwinia mnie”, użyć cytatu dosłownie odzwierciedlającego zachowanie.
Język żyrafy:
- Umiejętność słyszenia krytyki jako prośby lub podziękowania, co pozwala uniknąć negatywnych reakcji.
- Przyjęcie postawy, że krytyka to „prośba o uwagę na potrzeby”.
Zauważanie żądań: jak wracać do empatii wobec siebie i innych
Świadomość potrzeb:
- Ocena działań powinna dotyczyć tego, czy zaspokajają potrzeby, a nie moralistycznego osądzania osób.
- Potrzeby to wyraz życia i dążenie do jego pełni.
Rozpoznawanie uczuć:
- Ważne jest jasne wyrażanie swoich uczuć w relacji do konkretnych działań innych osób.
- Uczucia jak „złość” czy „lęk” są naturalne, ale interpretacje takie jak „czuję się odrzucony” są ocenami, a nie uczuciami.
Unikanie ocen i diagnoz:
- Słowa takie jak „użyty”, „ignorowany”, „manipulowany” opisują interpretacje cudzych działań, a nie własne uczucia.
- Wyrażanie uczuć w sposób oceniający, np. „Czuję, że mnie ignorujesz”, prowadzi do obronnej reakcji drugiej osoby.
Pozostawanie w sercu, nie w umyśle:
- Po uczuciach należy skupić się na potrzebach, zamiast na osądach i interpretacjach.
- Wyrażenie uczuć i potrzeb w sposób otwarty pomaga budować empatyczną relację.
Jak formułować prośby i odróżniać potrzeby od strategii
Odpowiedzialność za uczucia:
- Nie obwiniamy innych za swoje uczucia (np. „Czuję się, bo ty…”).
- Źródłem uczuć są niezaspokojone potrzeby, a nie działania innych osób.
Znaczenie uczuć:
- Uczucia, takie jak gniew, depresja, poczucie winy czy wstyd, wskazują na brak połączenia z własnymi potrzebami.
Różnica między potrzebami a strategiami:
- Potrzeby są uniwersalne i wspólne dla wszystkich ludzi.
- Strategie to specyficzne sposoby na ich zaspokojenie, które różnią się kulturowo.
Model siły z ludźmi (power with):
- Giraffe language (język empatii) zwiększa siłę współpracy, zachęcając innych do dawania z serca, a nie przez przymus czy nagrodę.
Formułowanie potrzeb:
- Wyrażaj potrzeby bez odniesień do innych osób, np. „Potrzebuję zrozumienia” zamiast „Potrzebuję, żebyś mnie zrozumiał”.
- Unikanie krytyki i żądań pozwala na naturalne wzbudzenie chęci do współpracy.
Czym jest potrzeba miłości i jak jasno ją wyrażać
Miłość jako potrzeba:
- W języku empatycznym miłość nie jest uczuciem, lecz potrzebą.
- Aby ją zaspokoić, należy jasno określić, jakie działania drugiej osoby mogłyby tę potrzebę spełnić.
Niejasne oczekiwania:
- Wyrażenia typu „Chcę, abyś mnie kochał” bez konkretnego określenia działań prowadzą do frustracji w relacjach.
- Ustalanie jasnych i konkretnych próśb jest kluczowe w relacjach międzyludzkich.
Unikanie działań motywowanych lękiem, wstydem lub poczuciem obowiązku:
- Działania podejmowane pod wpływem negatywnych emocji są sprzeczne z ideą empatycznej komunikacji.
Przykład rozmowy „żyrafy” z „szakalem”:
- Giraffe (język empatii) pyta o konkretne potrzeby i prośby w celu zaspokojenia potrzeby miłości.
- Jackal (język ocen) często wyraża niejasne oczekiwania, np. „Chcę, abyś zgadywał, czego chcę”.
Problemy w związkach:
- Brak jasności w definiowaniu potrzeb i próśb prowadzi do konfliktów i rozczarowań.
Jak unikać manipulacji przez poczucie winy i wstyd
Rozróżnienie prośby od żądania:
- O tym, czy coś jest prośbą, decyduje nasza reakcja, gdy ktoś odmawia.
- Użycie kary, winy lub manipulacji wskazuje, że była to żądanie, nie prośba.
Zaufanie w komunikacji:
- Ludzie mogą nie ufać, że nasze prośby są szczere, jeśli w przeszłości używaliśmy przymusu.
- Budowanie zaufania wymaga wyeliminowania kar i ocen w relacjach.
Wyrażanie swoich uczuć i potrzeb:
- Zamiast diagnoz, takich jak „zawiodłeś mnie”, wyrażamy swoje uczucia (np. „Czuję się rozczarowany”) i potrzeby (np. „Potrzebuję wsparcia”).
- Zawsze kończymy uczucie prośbą, np. „Czy możemy znaleźć sposób, by spędzić razem czas?”
Dogłębne dbanie o potrzeby obu stron:
- Wspólne poszukiwanie rozwiązań, które uwzględniają potrzeby obu stron, wzmacnia relacje.
- Szacunek dla odmowy drugiej osoby bez odbierania jej jako odrzucenia.
Radzenie sobie z różnicami w stylu życia: potrzeby vs. strategie
Empatyczna komunikacja:
- Wyrażaj swoje uczucia i potrzeby bez osądzania ani żądań.
- Budowanie zaufania wymaga unikania krytyki i manipulacji.
Radzenie sobie z różnymi reakcjami:
- Konkretne opisywanie sytuacji, zamiast używania ocen takich jak „jesteś defensywny”.
- Znalezienie sposobów na wspólne rozwiązania uwzględniające potrzeby obu stron.
Różnice w nawykach:
- Konflikty „niechlujny vs. pedantyczny” pokazują znaczenie akceptacji różnych podejść.
- Jasno określ, co oznacza „akceptacja” w praktyce.
Humor jako narzędzie:
- Może pomóc w redukcji napięcia i spojrzeniu na konflikt z dystansem.
Empatyczne słuchanie: jak usłyszeć potrzeby zamiast krytyki
Empatyczne słuchanie:
- Zamiast osądzać lub krytykować, należy wsłuchać się w uczucia i potrzeby, które kryją się za słowami drugiej osoby.
Reakcja na krytykę:
- Odbieraj krytykę jako ukrytą prośbę i wyrażenie bólu, np. „Czy czujesz frustrację, bo potrzebujesz wsparcia?”
Skuteczna prośba:
- Wyrażaj swoje uczucia i potrzeby w sposób, który zaprasza innych do współpracy bez presji czy manipulacji.
Powrót do naturalnej komunikacji:
- Empatyczna komunikacja to nasz „pierwszy język”, który może zostać przywrócony poprzez praktykę i świadomość.
Budowanie relacji:
- Głębokie zrozumienie potrzeb innych prowadzi do silniejszych i bardziej autentycznych relacji.
Słuchanie potrzeb za słowami: jak rozumieć głębsze komunikaty
Empatyczne słuchanie:
- Skupiaj się na uczuciach i potrzebach drugiej osoby, zamiast na krytyce czy osądach.
- Nawet błędne odczytanie potrzeb pokazuje zaangażowanie i troskę, co buduje relacje.
Reakcja na krytykę:
- W krytyce szukaj ukrytej prośby, np. „Czy czujesz frustrację, bo potrzebujesz więcej wsparcia?”
- Odpowiedź w duchu empatii zmniejsza napięcie i otwiera drogę do dialogu.
Autentyczność i odwaga:
- Z empatycznym podejściem możemy wyrażać swoje potrzeby i uczucia bez obawy o reakcję innych.
- Kontrolujemy swoje nastawienie, a nie zachowania innych.
Budowanie zaufania:
- Skupienie na potrzebach zamiast na wygrywaniu argumentów wzmacnia relacje.
Rozwiązywanie konfliktów:
- Próba zrozumienia potrzeb drugiej strony prowadzi do efektywniejszego rozwiązywania sporów.
Rozwiązywanie konfliktów przez łączenie się na poziomie serca
Empatyczne słuchanie w konflikcie:
- Nie słyszeć oskarżeń ani osądów, lecz uczucia i potrzeby wyrażane przez drugą osobę.
- Unikanie reakcji obronnych i skupienie na głębszym zrozumieniu.
Rola empatii:
- Konflikt można rozwiązać, gdy obie strony spotkają się na poziomie serca.
- Zanim zaczniemy rozmawiać o rozwiązaniach (strategiach), trzeba zrozumieć wzajemne uczucia i potrzeby.
Zrozumienie potrzeb drugiej strony:
- Przykład: osoba wyraża frustrację o bałagan, lecz prawdziwa potrzeba to „poczucie, że jej potrzeby są ważne”.
- Wyrażenie empatii, np.: „Czy czujesz się zraniona, bo potrzebujesz, by twoje potrzeby były zauważone?”
Unikanie szybkich reakcji:
- Często w relacjach reagujemy emocjonalnie, zanim głęboko zrozumiemy drugą stronę.
- Empatia wymaga cierpliwości i pełnego wysłuchania bólu drugiej osoby.
Rozwiązywanie długotrwałego bólu:
- Niezaspokojone potrzeby mogą sięgać daleko w przeszłość, np. z dzieciństwa, co wymaga czasu i troski, by je zrozumieć i uzdrowić.
Uległość a autentyczność: budowanie relacji bez rezygnacji z siebie
Rozwiązywanie konfliktów:
- Przykład pracy z dwoma plemionami w Nigerii pokazuje, że komunikacja oparta na potrzebach może zatrzymać przemoc.
- Kluczowe jest wyrażenie potrzeb i ich wzajemne usłyszenie, co tworzy przestrzeń do porozumienia.
Unikanie kompromisów:
- W języku empatii kompromisy nie są konieczne. Możliwe jest znalezienie rozwiązań, które uwzględniają potrzeby wszystkich.
- Działania wynikające z uległości powodują problemy i prowadzą do napięć w relacjach.
Znaczenie empatii:
- Empatia pozwala na dotarcie do serca konfliktu, usunięcie oskarżeń i osądów, co umożliwia znalezienie rozwiązań.
- Rozmowa na poziomie potrzeb zatrzymuje eskalację konfliktu.
Ćwiczenie rozwijające świadomość potrzeb:
- Sporządź listy „szakalowych” komunikatów:
- Jak mówisz do siebie, gdy popełniasz błąd.
- Jak oceniasz innych, gdy jesteś zły.
- Jakie słowa wywołują w tobie defensywność lub agresję.
Moc komunikacji potrzeb:
- Konflikty mogą być rozwiązane bez walki o władzę, gdy ludzie skupiają się na zrozumieniu potrzeb zamiast na krytyce i żądaniach.
Rozwiązywanie konfliktów poprzez zrozumienie i empatię
Oddzielenie siebie od sytuacji:
- W komunikacji empatycznej warto opisywać uczucia i potrzeby drugiej osoby bez włączania w to siebie.
- Przykład: „Czy czujesz strach i potrzebujesz ochrony w tej sytuacji?” zamiast „Czy boisz się, że moje działania zaszkodzą?”.
Empatyczne słuchanie:
- Kluczowe jest rozpoznawanie uczuć i potrzeb drugiej osoby, nawet gdy nie są one wyrażone wprost.
- Empatię można stosować na głos lub w ciszy, w zależności od kontekstu.
Rozwiązywanie konfliktów:
- Przykład konfliktu w związku:
- Żona chciała zarządzać finansami, ale mąż obawiał się ponownego zadłużenia.
- Po wysłuchaniu potrzeb obu stron (ochrona rodziny i chęć nauki), uzgodnili okres próbny z nadzorem męża.
- Konflikt został rozwiązany w 7 minut, mimo że trwał 39 lat, dzięki empatii i wyjściu poza obrazy „wroga”.
Unikanie kompromisów:
- Gdy ludzie czują, że ich potrzeby są ważne i zrozumiane, możliwe jest znalezienie rozwiązania, które spełnia potrzeby wszystkich.
Kiedy potrzeba mediacji:
- Jeśli obie strony nie potrafią słuchać się nawzajem, pomocny może być mediator, który zapewni każdej stronie empatię.
Wewnętrzny nauczyciel: przekształcanie krytyki w zrozumienie
Wewnętrzny nauczyciel:
- Nasz wewnętrzny głos często pochodzi z „szakalowej akademii” i osądza nas w sposób brutalny, np. „Jestem złą osobą”.
- Celem jest transformacja tego głosu na język żyrafy, który skupia się na niezaspokojonych potrzebach, a nie na osądach.
Giraffe mourning (żałoba żyrafy):
- Polega na uświadomieniu sobie potrzeb, które nie zostały spełnione w sytuacji, w której postąpiliśmy w sposób, którego żałujemy.
- Przykład: Zamiast „Jestem złą osobą” – „Moja potrzeba szacunku i zrozumienia dla drugiej osoby nie została spełniona”.
Efektywne przepraszanie:
- Przeprosiny wynikające z poczucia winy („Zrobiłem coś złego”) są destrukcyjne zarówno dla nas, jak i dla relacji.
- Przepraszanie w duchu empatii opiera się na świadomości własnych potrzeb i ich komunikacji, np. „Chciałbym naprawić naszą relację i okazać większy szacunek”.
Transformacja osądów w potrzeby:
- Każdy osąd, zarówno wobec siebie, jak i innych, wyraża niezaspokojoną potrzebę.
- Zamiast „Jestem beznadziejny”, warto zapytać: „Jaką potrzebę mój wewnętrzny głos próbuje mi wskazać?”
Nauka poprzez empatię:
- Wewnętrzny dialog oparty na empatii wspiera rozwój i zmianę bez samokrytycyzmu.
Empatyczne przeprosiny: skupienie na uczuciach i potrzebach
Empatyczne przeprosiny:
- Zamiast mówić „Przepraszam, zrobiłem coś złego”, warto wyrazić smutek związany z brakiem spełnienia własnych potrzeb.
- Przykład: „Czuję smutek, bo chciałbym bardziej uwzględnić twoje potrzeby”.
- Nie chodzi o obwinianie siebie, ale o świadomość własnych działań i ich skutków.
Zmiana myślenia o błędach:
- Brak oceny siebie jako „złego” – to, co się wydarzyło, było niezgodne z naszymi potrzebami, ale nie „złe”.
- Przeprosiny wynikające z poczucia winy są powierzchowne; lepiej skupić się na prawdziwych emocjach i potrzebach.
Uniknięcie niemożliwych oczekiwań:
- W relacjach, zamiast mówić: „Chcę, żebyś była szczęśliwa”, lepiej zaproponować konkretne działania, które mogą prowadzić do tego szczęścia.
- Oczekiwania emocji od drugiej osoby, bez wskazania konkretnych kroków, tworzą presję i frustrację.
Rozwiązywanie konfliktów w relacjach:
- Empatia dla emocji i potrzeb drugiej osoby (np. „Rozumiem, że chcesz mi pomóc w planach, bo troszczysz się o mnie”) pomaga złagodzić napięcia.
- Zaczynanie rozmowy od zrozumienia intencji drugiej osoby jest kluczem do zmiany jej zachowania.
Radzenie sobie z lękiem przed reakcją:
- Jeśli obawiamy się, że nasze słowa pogorszą sytuację, empatyczne podejście i zrozumienie potrzeb pozwala na bardziej efektywną komunikację.
Jak budować empatię bez prób naprawiania innych
Empatia jako obecność:
- Empatia to bycie obecnym przy emocjach drugiej osoby bez prób ich naprawiania.
- Poradnictwo lub rady mogą blokować energię i utrudniać głębokie połączenie.
Nieodpowiedzialność za emocje innych:
- Inni ludzie mogą być bodźcem naszych emocji, ale nie ich przyczyną.
- Przykład: osoby z podobnymi doświadczeniami (np. traumy) reagują odmiennie, zależnie od tego, jak interpretują sytuację.
Unikanie „oper mydlanych” w rozmowach:
- Jeśli ktoś ciągle mówi o przeszłości, warto przenieść rozmowę na to, co czuje teraz, np.: „Czy teraz czujesz ból, bo twoja potrzeba szacunku nie została spełniona?”.
- Leczenie emocjonalne następuje, gdy skupiamy się na tym, co żywe w danym momencie, a nie na powtarzaniu przeszłych wydarzeń.
Przykład ekstremalnej traumy:
- Kobieta z Rwandy, która przeżyła ludobójstwo, ilustruje, że emocje wynikające z traumy są różne i zależą od sposobu interpretacji sytuacji.
- Jedni odczuwają wściekłość, inni smutek, jeszcze inni głęboki żal – bodziec jest ten sam, ale reakcje różne.
Leczenie poprzez połączenie:
- Głębokie uzdrowienie następuje, gdy jesteśmy w stanie autentycznie połączyć się z emocjami i potrzebami drugiej osoby.
Unikanie manipulacji w pochwałach i komplementach
Celebracja życia:
- Porozumienie Bez Przemocy to nie tylko rozwiązywanie konfliktów, ale także umiejętność świętowania i doceniania życia.
- Wdzięczność to paliwo, które pomaga utrzymać empatyczne podejście w trudnym świecie.
Wdzięczność w języku żyrafy:
- Wyrażaj wdzięczność poprzez obserwację, uczucie i potrzebę, np.: „Dziękuję za twoje wsparcie, czuję się doceniony, bo spełnia to moją potrzebę bycia zauważonym”.
- Ważne, aby wdzięczność pochodziła z serca, a nie była formą manipulacji.
Unikanie pochwał i nagród:
- Pochwały typu „Jesteś dobrą osobą” czy „Świetnie to zrobiłeś” są osądem i wzmacniają ideę, że istnieją osoby „złe” lub „niewystarczające”.
- Nagrody i komplementy jako narzędzia wzmacniania zachowań dehumanizują relacje i niszczą prawdziwą wdzięczność.
Problematyka „zasługiwania”:
- Koncepcja „zasługiwania” (np. „zasługujesz na pochwałę”) wspiera systemy oparte na rywalizacji i hierarchii, co prowadzi do destrukcyjnych zachowań społecznych.
- Zamiast oceniać, skup się na autentycznym uznaniu działań, które przyczyniły się do twojego dobrostanu.
Piękno autentycznej wdzięczności:
- Wdzięczność wyrażana w sposób szczery wzmacnia relacje i buduje głębsze połączenia między ludźmi.
Co dalej?
Dołącz do społeczności pasjonatów Porozumienia Bez Przemocy, którzy inspirują i wspierają się wzajemnie w tworzeniu świata pełnego empatii, harmonii i pokoju.
Jeśli chcesz rozwijać Empatyczną Komunikację pod okiem specjalistów, to zapraszamy do naszej społeczności – żeby dołączyć wystarczy nabyć dowolny produkt w sklepie. Nasze narzędzia zostały oparte na pracy dr Marshalla Rosenberga i jest spójna z jego metodologią.
W razie pytań o warstwę teoretyczną napisz do nas na kontakt@empatify.pl lub zadaj pytanie na naszej otwartej grupie Empatyczna Komunikacja.
Filmy z polskimi napisami udostępnione dzięki uprzejmości i zgodzie Łukasza Bielińskiego (YouTube @EmpatiaTV)
